بررسی و مقایسه کمّی برخی متابولیت‏های عمده (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) در بسته بندی های مختلف زعفران ایران به روش hplc

هدف: زعفران خوراکی کلاله خشک گونه گیاهی کرکوس ساتیووس است که علاوه بر مصارف غذایی به‏عنوان ادویه، دارای خواص درمانی متفاوتی نیز هست. در حال حاضر بیش از 80 درصد از 190 تن تولید جهانی زعفران، متعلق به ایران است. به‏منظور بررسی کیفیت زعفران‏های مناطق مختلف دنیا توسط گروه‏های تحقیقاتی مختلف، زعفران‏های کشورهای مختلف از جمله ایران از نظر کمّی و کیفی مقایسه شده اند. ولی همواره، یک نمونه از زعفران‏ هر کشور برای مطالعه انتخاب شده است. با توجه به این‏که مناطق وسیعی از ایران زیر کشت این محصول است، به‏نظر می رسد که استفاده از یک نمونه از نظر علمی و آماری نتایج صحیحی را به دنبال نداشته باشد. همچنین در صورت مشاهده تفاوت غلظت اجزاء، استفاده از عصاره در مطالعات دارویی نیز نتایج تکرارپذیری را به دنبال نخواهد داشت. به‏منظور اثبات این ادعا در تحقیق حاضر زعفران های بسته‏بندی شده توسط چند شرکت تجاری از لحاظ تشکیل دهنده های مهم آن، یعنی کروسین، پیکروکروسین و سافرانال مقایسه شد. مواد و روش ها: پنج نمونه متفاوت از پنج بسته‏بندی متعلق به شرکت‏های تجاری با نام های (به‏ترتیب حروف الفبا): احتشامیه، تروند، عباس‏زاده، صباغ و نوین زعفران به روش hplc uv/vis مطالعه شد. برای این‏که در نتایج حاصل شبه ای از تبلیغ یا طرفداری از شرکت خاصی وجود نداشته باشد، نمونه‏های فوق به شکل تصادفی از 1 تا 5 شماره‏گذاری شد. نتایج: نتایج نشان داد که تمام نمونه ها حاوی این اجزاء و از نظر کیفی ارزشمند بود. از نظر کمّی، بیشترین غلظت کارتنویید کروسین در نمونه 3 و بالاترین مقدار منوترپن‏آلدییدهای پیکروکروسین و سافرانال به‏ترتیب در نمونه های 1 و 2 بودند. نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج این تحقیق و همچنین وجود مناطق وسیع زیر کشت زعفران و شرایط متنوع آب و هوایی ایران، تأکید می شود که یک نمونه زعفران معیاری از زعفران کل مناطق ایران نیست. تحقیقات توسط محققان حاضر در این‏باره ادامه دارد.